“Geen idee in welk spel we meededen”

Geplaatst op 22 november 2016 door

En plots moest en zou het parlement stemmen over de afkoopwet. Maar welke rol speelde toenmalig financiënminister Didier Reynders? “Het was een strijdpunt voor hem”, zegt Yves Leterme (CD&V), toen premier.

2 maart 2011, federaal parlement. Na een schorsing van enkele uren krijgen de leden van de commissie Financiën in de vooravond plots een tekst onder de neus geschoven. Het is het voorstel van de meerderheid om de ‘afkoopwet’ erdoor te krijgen, als amendement op de wet ‘algemene bepalingen’. Er móét en zál die avond over gestemd worden.

De oppositie staat paf. Vanwaar plots die haast? CD&V’er Servais Verherstraeten heeft twee weken voordien nog een volwaardig wetsvoorstel ingediend. Bij Open Vld heeft Carina Van Cauter uitgewerkte teksten klaar. Waarom wordt er nu vlug vlug gekozen voor dit achterpoortje?

Intussen is gebleken dat één iemand er absoluut baat bij heeft dat er op het gaspedaal wordt gedrukt: de Oezbeeks-Belgische miljardair Patokh Chodiev. Hij zal in juni 2011 de eerste zijn in ons land die gebruik kan maken van de afkoopwet, om te ontkomen aan een veroordeling in een zaak van schriftvervalsing en witwassen.

Uit recente onthullingen blijkt dat toenmalig MR-senator Armand De Decker gaat lobbyen bij onder meer justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V) en financiënminister Didier Reynders (MR). Hij zou gehandeld hebben in opdracht van Frans president Nicolas Sarkozy om enkele ‘bevriende zakenlui’ uit de wind te zetten, onder wie Chodiev. Zelf ontkent De Decker alles.

Door te kiezen voor een amendement in plaats van een volwaardige wet worden alle bochten tegelijk afgesneden. Er zijn geen hoorzittingen nodig om de wet op punt te stellen, geen advies van de Raad van State om te kijken of alles juridisch waterdicht is. Bij een gewoon wetsvoorstel, zoals Van Cauter en Verherstraeten klaar hebben, zou het nog wel even duren voor het wetgevende werk afgerond is. In het geval van Chodiev zou dat echter te laat zijn. In de avond keurt de meerderheid het amendement goed.

De Clerck stuurt De Decker wandelen, maar zijn anderen wel in actie geschoten? Open Vld’ster Carina Van Cauter geeft vorig jaar in De Standaard toe dat ze die 2de maart benaderd is door iemand van het kabinet van de financiënminister. Het is ook zij die het amendement die dag indient. “Ik zag daar geen graten in”, zegt ze. “Waarom zou ik dat niet doen? Als het maar vooruitging.” Nu weigert ze elk commentaar, “omdat er nog een gerechtelijk onderzoek naar De Decker loopt”.

Op de ministerraad

Het lijdt weinig twijfel dat ook de regering zich over de zaak heeft gebogen. “De afkoopwet is in de maanden voordien één keer op de ministerraad geweest”, zegt Yves Leterme (CD&V), op dat moment premier van een regering van lopende zaken. “Het was technische materie, voorbereid door de specialisten op het kabinet. Ik heb toen op hun oordeel vertrouwd.” Het amendement zou er zijn gekomen na topoverleg tussen de kabinetten. “Ik werd op de hoogte gebracht van het meerderheidsoverleg, maar was zelf niet betrokken”, zegt Leterme.

En de rol van Didier Reynders? “Het was toen een erg belangrijk politiek dossier”, zegt Leterme. “Hij was erg actief bezig met deze materie en nam de afkoopwet erg ter harte. Het was een van zijn strijdpunten. Ik vond dat niet onlogisch. Hij was ook minister van Financiën.”

Een toenmalige vicepremier denkt er het zijne van. “Dit is een heel vreemd stukje geschiedenis. Het is onmogelijk dat het kabinet van Reynders niet op de hoogte was dat de afkoopwet versneld zou worden goedgekeurd. Mij ga je niet vertellen dat hij, of iemand van zijn kabinet, niet benaderd is geweest door iemand van Chodiev.”

Of het Reynders is die achter de schermen op het gaspedaal duwt bij de commissiezitting? “Hij is op zijn minst niet op de rem gaan staan”, zegt het toenmalige zwaargewicht. Zelf ontkent de Reynders alle betrokkenheid. “Het parlement heeft gewoon zijn werk gedaan”, zegt zijn woordvoerder John Hendrickx. “We zijn door niets of niemand benaderd.”

De andere partijen hebben in elk geval niets in de gaten en stemmen gretig mee. Zowat elke partij heeft zo haar redenen om pro afkoopwet te zijn. De wet is een van de aanbevelingen van de toen erg gerespecteerde commissie fiscale fraude om iets te doen aan de ellenlange rechtsgang in sommige dossiers. Onder meer de zaak-KB Lux heeft aangetoond dat door het aanslepen van het onderzoek, tijdrovende procedureslagen en de daaropvolgende verjaring, het vaak niet tot een veroordeling komt. Beter een deal sluiten met de verdachten, luidt het, dan ziet de staat tenminste een deel van zijn geld terug.

Ook de PS, die mee in de regering van lopende zaken zit, ondertekent het amendement. Voor de Franstalige socialisten is dit de enige manier om ook op hun domein stappen vooruit te zetten: de opheffing van het bankgeheim. In de tekst wordt ook een bepaling daarover opgenomen. De socialisten zien zich opgejaagd door de wisselmeerderheden die zich te pas en te onpas vormen.

Met een regering die eigenlijk enkel de winkel openhoudt, eigenen de parlementsleden zich alle ruimte toe om zelf initiatief te nemen. Ze achten de kans reëel dat er ook zonder hen (en dus zonder bepaling over het bankgeheim) een akkoord inzit over de afkoopwet. Dan kunnen ze maar beter mee in de slag zitten.

Diamantlobby

Maar ook de diamantlobby speelt een rol. In die fraudegevoelige sector zijn er eveneens heel wat rechtszaken hangende. Niet toevallig is het Verherstraeten die met een voorstel komt. Hij is destijds ondervoorzitter van een clubje parlementsleden die opkomen voor de belangen van de diamantairs. Wanneer zich de gouden kans aandient om hun voorstellen gerealiseerd te zien, twijfelen de meerderheidspartijen niet.

“We zijn misschien naïef geweest”, zegt iemand die toen voor het amendement heeft gestemd. “Maar we wisten niet in welk spel we meespeelden.”

“Dat dit onverantwoord haastwerk was, is wel gebleken”, zegt Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke. “Enkele maanden later was er al een reparatiewet nodig.” Zijn fractie stemde, net als sp.a, tegen. Ook Veerle Wouters, toen nog Kamerlid voor N-VA, stemde tegen: “Dit was gewoon knoeiwerk. Maar Open Vld en MR waren er die avond op gebrand om het amendement koste wat het kost er op dat ogenblik door te krijgen.”

Bron » De Morgen

Opinie: De afkoopwet is niets minder dan pure klassenjustitie uit de vorige eeuw

Geplaatst op 22 november 2016 door

Sinds vorige week weten we weer waar Kazachstan ligt. Dat dankzij de Belgische afkoopwet en de op een na rijkste Belg, Patokh Chodiev. In Kazakhgate speelt de oligarch een hoofdrol omdat hij in 2011 als eerste gebruikmaakte van de afkoopwet om zijn proces voor financiële fraude af te kopen.

Nu blijkt dat een resem ministers en parlementsleden zich de sokken van hun voeten liepen om dat voor Chodiev te regelen. Zo werd flink wat druk gezet op de wetgevende, uitvoerende én rechterlijke macht om de afkoopwet tijdig door het parlement te jagen en Chodievs schikking te fiksen. Ongezien.

De totstandkoming van de wet is exemplarisch voor de toepassing van de wet nadien. Want toen al voelde je aan alles dat dit zaakje heel hard stonk. Terwijl Chodiev in 2011 nog geen item was, waren heel wat diamantairs in de weer om hun strafzaak af te kopen. Alleen liet de wet dat dus niet toe. Diamantadvocaat Axel Haelterman – die voor deze regering ook het fiscale uitzonderingsregime voor diamantairs uitwerkte – behartigde op dat moment de belangen van honderden Antwerpse diamantairs via het Antwerp World Diamond Centre.

Tegelijk stelde hij, volgens toenmalig minister van Justitie De Clerck, mee de punten en komma’s op van de afkoopwet zelf. Toeval of niet, kort na de stemming van de wet brak de diamantoorlog uit en werd fraudejager Peter Van Calster – die niet van minnelijke schikkingen wilde weten – van zijn diamantzaken gehaald. De rode loper werd uitgerold, een trendbreuk was gezet. Voor de diamantairs én voor Chodiev.

Cowboys

Tot vandaag verdedigt de regering die wet omdat ze de werklast bij het gerecht zou verminderen en alle aandacht kan gaan naar de zogenaamde grote en complexe fraudedossiers. Maar niets is minder waar. De afkoopwet is niet alleen onrechtvaardig, ze is ook niet doeltreffend.

De samenleving – u en ik – lopen miljarden mis door cowboys met miljoenen op hun bankrekening. Cowboys die valsspelen en daarvoor ook nog eens worden aangemoedigd. Want wie miljoenen steelt, kan zijn celstraf gewoon afkopen en over de prijs onderhandelen. Wat een boodschap!

De afkoopwet is niets minder dan pure klassenjustitie uit de vorige eeuw: in donkere achterkamertjes bedisseld, waar dure advocaten de plak zwaaien voor wie het zich kan veroorloven. Niet lang geleden werd een man veroordeeld tot een celstraf omdat hij… twee blikjes Cara had gestolen. Kan het contrast nog groter? Niemand aanvaardt dit. Wij ook niet. In fraudedossiers van zo’n omvang moet een rechter zich ten gronde uitspreken. Altijd.

Prioritair in een efficiënt fraudebeleid is fraude vermijden. In de eerste plaats betekent dat grote financiële criminaliteit altijd kordaat aanpakken. Dan mag er in geen enkel geval bewegingsruimte zijn om te schikken of af te kopen. Dat is een noodzakelijke voorwaarde om het rechtvaardigheidsgevoel bij de burger te herstellen én een ontradend effect te hebben op potentiële fraudeurs.

Alleen zo’n beleid kan én zal leiden tot minder fraude en dus een eerlijkere fiscaliteit. Slotsom: afschaffen, die handel. Daarvoor hoeven we geen onderzoekscommissie af te wachten.

Bron » De Morgen | Peter Vanvelthoven en Dirk Van der Maelen, Kamerleden voor sp.a

Kazakhgate: Agusta bis

Geplaatst op 21 november 2016 door

MR-politicus Armand De Decker is geschorst door de tuchtraad van zijn partij. De bewijzen stapelen zich op in de affaire waarin hij lobbyde voor een Oezbeeks-Belgische miljardair. Kazakhgate wordt meer en meer de Agusta-affaire van MR.

Uitgerekend twee dagen na het opduiken van nieuw bezwarend materiaal, heeft de tuchtraad van de MR oud-senaatsvoorzitter Armand De Decker uit al zijn functies ontheven, maar niet uit zijn publieke mandaten. Hij blijft dus – voorlopig – burgemeester van Ukkel én Brussels parlementslid. In elk geval zal De Decker niet meer kunnen spreken in naam van de partij.

De MR had dan ook amper beweegruimte. Opgejaagd door de lekken in de pers stelt de ethische raad van de Franstalige liberalen “dat de scheiding der machten te allen prijze moet worden beschermd”. Aanleiding is het onderzoek naar De Deckers lobbywerk voor de Oezbeeks-Belgische miljardair Patokh Chodiev. De zaak brengt de partij van premier Charles Michel (MR) in een lastig parket.

Op een drafje

Er loopt al sinds 2014 een gerechtelijk onderzoek naar de zaak, maar sinds kort duiken steeds meer bewijzen op tegen de voormalige senaatsvoorzitter. Het was op vraag van het Franse Elysée dat De Decker in 2011 werd ingeschakeld als advocaat voor Patokh Chodiev, die zich voor de rechter moest verantwoorden voor witwassen en schriftvervalsing.

De Kazachse president had er bij zijn toenmalige Franse collega Nicolas Sarkozy op aangedrongen om dat euvel te regelen. In die zin kwam een afkoopwet Frankrijk goed uit. Chodiev zou zijn proces kunnen afkopen en in ruil zou Kazachstan bereid zijn om voor miljoenen Franse helikopters te kopen. Alleen al door de verwijzing naar smeergeld en helikopters doet de zaak erg denken aan de Agusta-affaire, die midden jaren 90 enkele socialistische ministers de das omdeed.

De Decker heeft steeds ontkend dat hij politieke druk zou hebben uitgeoefend om de afkoopwet erdoor te krijgen. Maar een mail die De Standaard kon inkijken, spreekt dat duidelijk tegen. Daarin laat een Franse cabinetard aan het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken weten dat de afkoopwet erdoor is gekomen dankzij De Decker, en dat die ook de bevoegde ministers heeft ‘gensensibiliseerd’. Voor zijn bijdrage ontving hij – als advocaat – overigens een som van 741.000 euro.

Eerder al moest de MR-politicus toegeven dat hij samen met de Franse advocate Catherine Degoul op een zondag bij de toenmalige minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) thuis was langsgeweest, om hem warm te maken voor een afkoopwet. De Clerck zelf houdt vol dat hij de twee wandelen heeft gestuurd. De andere ministers die hij zou hebben benaderd, Didier Reynders (MR, Buitenland) en Steven Vanackere (CD&V, Financiën), ontkennen.

Feit blijft dat CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten op 24 februari 2011, luttele dagen na De Deckers bezoekje, een wetsvoorstel indiende voor de afkoopwet. Daarmee bracht CD&V het dossier in een stroomversnelling. Hoe kwam dat wetsvoorstel tot stand? En welke rol speelde De Clerck daarin? Zolang het onderzoek loopt, wil Verherstraeten niet reageren. Maar De Clerck ontkent dat hij het proces heeft beïnvloed. “Servais heeft gehandeld op vraag van de kern”, zegt hij.

“Die afkoopwet is er op een drafje doorgejaagd”, zegt vrederechter op rust Jan Nolf, die in zijn nieuwe boek ook een hoofdstuk aan de hele zaak wijdt. “Meer zelfs: de wet bevatte één gigantische fout en moest zo snel mogelijk gerepareerd worden. Maar nog voor die reparatiewet er kwam, kon Chodiev zijn proces afkopen. Daar alleen al stel ik me grote vragen bij. Dat hele wetgevingsproces is totaal ongewoon en onordentelijk verlopen. Daar zijn alle specialisten het over eens.”

Ongenoegen en bitterheid

Of ministers zich door Armand De Decker hebben laten leiden? “Als zij dat ontkennen, wil ik dat graag geloven. Anderzijds zie je in de tijdlijn duidelijk dat het proces in een stroomversnelling kwam. Bovendien: zeker de toenmalige minister van Justitie, Stefaan De Clerck, had over zo’n ingrijpende wet toch voor een grondig debat moeten ijveren, met hoorzittingen en een advies van de Raad van State. Een minister moet de bewaker zijn van de rechtsstaat. Dat is een rol die hij alvast niet heeft gespeeld.”

De oppositiepartijen eisen nu een onderzoekscommissie. Ook de MR zelf dringt daar nu op aan. “Er moet absolute klaarheid komen in deze zaak”, zegt de woordvoerder van premier Michel. Niettemin vragen alle meerderheidspartijen om eerst het resultaat van het onderzoek door het parket af te wachten.

“Dit dossier is vijf jaar oud, dus het vereist nu ook geen absolute urgentie”, zegt De Clerck nuchter. Volgens huidig Justitieminister Koen Geens (CD&V) zit het onderzoek in de eindfase. Maar Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke waarschuwt voor uitstel. Hij benadrukt dat een onderzoekscommissie een gerechtelijk onderzoek niet in de weg zit.

In Frankrijk staan ze intussen al wat verder. Daar is onder anderen advocate Catherine Degoul in verdenking gesteld voor de omkoping van De Decker. In haar verklaringen gaf de dame volgens De Tijd nog mee dat ze 25.000 euro cadeau deed aan een liefdadigheidsfonds van prinses Léa van België, tante van koning Filip. De MR-voorman zou haar naar eigen zeggen op het hart gedrukt hebben dat het “goed zou zijn als ze wat zou doen voor het koninkrijk België”.

Verder gaf Degoul ook meer tekst en uitleg over de reden waarom Armand De Decker – toch ingeschakeld als mede-advocaat van Patokh Chodiev – niet opduikt in de officiële documenten over de zaak. “Het leek ons beter dat hij niet in de openbaarheid kwam”, zei ze.

Jan Nolf hoopt dat de zaak in ons land even goed uitgespit zal worden. “Die afkoopwet heeft het wantrouwen en het onrechtvaardigheidsgevoel van de bevolking gevoed. Er is ongelooflijk veel ongenoegen en bitterheid over justitie, en dat komt voor een groot stuk omdat sommige mensen hun proces kunnen afkopen. Die hele wet moet herzien worden.”

Met zijn schorsing is voor Armand De Decker het verhaal nog niet ten einde. Los van het gerechtelijke onderzoek stuurt zijn partij hem ook nog door naar de federale deontologische commissie. Mogelijk komt zijn parlementaire onschendbaarheid in het gedrang.

Tijdlijn

18 februari 2011: Brusselse raadkamer verwijst de zaak voor witwassen en schriftvervalsing tegen Belgisch-Oezbeekse zakenman Patokh Chodiev en twee kompanen door naar de correctionele rechtbank.
20 februari 2011: Senator Armand De Decker (MR), die ook advocaat is van Chodiev, en zijn Franse confrater Catherine Degoul brengen toenmalig minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) thuis een bezoek. De Clerck verwijst hen door naar het parket.
21 februari 2011: Beide advocaten gaan naar het kabinet van De Clerck en spreken daar met de kabinetschef. Opnieuw vangen ze bot.
22 februari 2011: Het Brusselse parket-generaal tekent hoger beroep aan tegen de verwijzing naar de correctionele rechtbank van de zaak-Chodiev.
24 februari 2011: Servais Verherstraeten (CD&V) dient een wetsvoorstel in tot wijziging van het Wetboek van Strafvordering voor het verval van de strafvordering tegen betaling van een geldsom. De zogenaamde afkoopwet.
17 maart 2011: De wet wordt goedgekeurd door de Kamer.
16 mei 2011: De wet gaat van kracht.
17 juni 2011: Het parket treft een schikking met Patokh Chodiev in ruil voor 23 miljoen euro.
19 juni 2011: In een mail van een Franse cabinetard naar Franse minister van Binnenlandse Zaken staat dat Armand De Decker mee de wet erdoor heeft gekregen en dat hij drie bevoegde ministers heeft ‘gesensibiliseerd’: Stefaan De Clerck (CD&V), Didier Reynders (MR) en Steven Vanackere (CD&V).
27 juni 2011: Frankrijk sluit een deal met Kazachstan over de aankoop van Franse helikopters. Kazachstan eist wel dat de zaak tegen Chodiev vervalt. Daarom vraagt het Elysée De Decker of hij de afkoopwet versneld door het parlement kan jagen. Hij krijgt 741.000 euro.
30 juni 2011: Het verval van de strafvordering tegen Chodiev wordt vastgesteld in een arrest achter gesloten deuren.

Bron: De Morgen

Opinie: Als we de afkoopwet niet fundamenteel hervormen, zullen er nog Kazakhgates komen

Geplaatst op 21 november 2016 door

Gewezen Senaatsvoorzitter Armand De Decker is zijn interne functies bij MR kwijt, naar aanleiding van zijn rol in de zaak-Chodiev. Er geldt een strafrechtelijk vermoeden van onschuld, maar geen politiek vermoeden van onschuld. Maar met het aanwijzen van een zondebok is de pest de stad niet uit.

“Als we de afkoopwet niet fundamenteel hervormen, zullen er nog Kazakhgates komen”, zegt Jan Nolf. Jan Nolf is erevrederechter en justitiewatcher. Binnenkort verschijnt bij uitgeverij EPO zijn boek De kracht van rechtvaardigheid.

Wat is Kazakhgate ook alweer? In vogelvlucht: drie miljardairs met hechte banden met de potentaten van Kazachstan worden verdacht van witwaspraktijken en nemen in 2011 advocaat en minister van Staat De Decker onder de arm. Amper vier maanden na diens bezoek bij de minister van Justitie is er een minnelijke schikking waarbij 22 miljoen euro de staatskas binnen tuimelt om de strafvervolging te laten vervallen.

Kort daarvoor was de ‘afkoopwet’ spoorslags gewijzigd om de ‘uitgebreide minnelijke schikking’ mogelijk te maken, maar in die eerste versie zat een juridische fout die alle schikking nog onmogelijk bleef maken voor misdrijven waarop niet alleen een geldboete stond. Die schikking gebeurde toch, al voor de noodzakelijke reparatiewet in werking trad.

Wie allemaal betrokken was en wie niet, zal moeten blijken, maar het soort gekonkel van Kazakhgate is zo goed als ingebakken in de afkoopwet.

Toen de plannen voor die haastige hervorming bekend raakten, tekenden drie magistratenverenigingen protest aan in een open brief (april 2011). Toenmalig staatssecretaris Carl Devlies (CD&V) prees de wet als “uniek in de wereld”, en jammer genoeg is dat zo. In mijn boek maak ik de vergelijking met de VS. Daar oordelen de rechters nog steeds grondig of de deal tussen parket en zondaar ‘fair en evenwichtig’ is. Onze Belgische rechters mogen daarentegen enkel verifiëren of aan de formele voorwaarden is voldaan. Met andere woorden: onze afkoopwet ondergraaft ook de scheiding der machten.

Dat probleem was op 2 juni 2016 voor het Grondwettelijk Hof het probleem te veel. Al uit een geheim rapport van 2014 (dat ik kon inkijken) bleek dat er inderdaad sprake was van willekeur en achterkamerpolitiek. Die diagnose kostte Yves Desmet in 2013 trouwens nog een – in beroep herroepen – veroordeling tot schadevergoeding. Die volgde op vraag van de echtgenote van procureur-generaal Yves Liégeois, een voorstander van de wet.

Dat het Hof de afkoopwet ongrondwettelijk zou verklaren, was een kwestie van tijd. Servais Verherstraeten (CD&V) – auteur van de tekst van het wetsvoorstel – had destijds in de Kamer die mogelijkheid weggelachen: “Als ze een procedure daarover krijgen, dan moeten ze maar oordelen.” Carina Van Cauter (Open Vld), die het amendement mee ondertekende, sneerde het protest van de onderzoeksrechters weg: “De onderzoeksrechters hebben hier geen enkele rol. De parketten-generaal hebben voor die regeling (van de afkoopwet, JN) gepleit.”

Onze politici waren dus gewaarschuwd maar zetten koppig door, zelfs zonder grondig advies van de Raad van State en in de Kamer zonder hoorzittingen. Wie niet wou horen, moet nu voelen. Minister Koen Geens (CD&V) moet de wet nu fundamenteel hervormen.

Het zou goed zijn als alle politici die in 2011 voor de wet stemden, eventjes de nadenkknop zouden aanzetten. Ofwel hebben ze toen niet nagedacht, ofwel hebben ze het risico erbij genomen, ofwel is er valsgespeeld. De wetgevende brokkenrijders kunnen best beginnen met het geheime evaluatierapport van 6 juni 2014 online te zetten. Anders doen boze burgers dat misschien in hun plaats onder de hashtag #afkoopleaks.