De misdaden van de Bende van Nijvel kwamen in twee golven: de eerste keer in 1982, de tweede keer in 1985. Daarbij werden in het totaal 28 mensen vermoord, meestal bij een overval op een Delhaize-warenhuis. De laatste aanslag was op 9 november 1985 . Vanaf die datum begint de verjaring te lopen.

Vroeger was de verjaringstermijn voor moord tien jaar, maar speciaal voor de aanslagen van de Bende werd die opgetrokken tot 15 jaar. Dat kan één keer verlengd worden, en dat is ook gebeurd. De misdaden van de Bende verjaren dus 30 jaar na de laatste aanslag, op 9 november 2015.

Maar stel dat we de daders vandaag zouden oppakken, dan is de kans al klein dat we die datum halen. De verdachten moeten door heel de juridische mallemolen: inverdenkingstelling, raadkamer, kamer van inbeschuldigingstelling, Hof van Assisen. Tegen elke beslissing kan cassatieberoep worden aangetekend. De kans dat er een uitspraak is van Assisen voor 9 november 2015 is dus al klein.

Daarom heeft procureur Christian Valkeneer onlangs voorgesteld om de misdaden van de Bende te kwalificeren als “misdaden tegen de mensheid”, dat soort misdaden verjaart nooit. Minister van justitie Turtelboom kan een initiatief nemen in die richting, maar haar adviseurs zullen dat zeker afraden. Wat “misdaden tegen de mensheid” zijn is nooit ergens omschreven, maar onder juristen is er wel overeenstemming dat het moet gaan om erge daden tegen een bevolkingsgroep. Grosso modo gaat het om genocide, en dat is hier niet het geval.

Het zou ook zeer gevaarlijk zijn om de misdrijven van de Bende te omschrijven als “misdaden tegen de mensheid”. De kans is groot dat de rechters die omschrijving onwettelijk zullen verklaren en dan – als de gewone verjaringstermijn is afgelopen – moet men de verdachte laten gaan. Hoe leg je dat uit aan de mensen? Samengevat: vermoedelijk kunnen de misdaden van de Bende niet meer bestraft worden wegens verjaring.

Kan het onderzoek nog tot resultaat leiden? Het is een bekend fenomeen dat de eerste uren na een misdrijf de belangrijkste zijn om een zaak op te lossen. In het Bende-onderzoek is er al bijna 30 jaar overheen gegaan: alle sporen zijn weg.

Of toch de meeste: er is één DNA-staal: speeksel op een sigaret die één van de overvallers heeft weggeworpen. Maar de speurders hebben dat DNA aan geen enkele verdachte kunnen linken. In de loop van de jaren is het gerecht in alle mogelijk richtingen gehold, hierbij aangevuurd door de pers die de meest waanzinnige hypotheses op de lezers losliet.

Het probleem was namelijk dat er geen duidelijk motief was: het gebruikte massale geweld staat in geen enkele verhouding tot de kleine buit. Zo is er onderzocht of de feiten geïnspireerd waren door de top van de rijkswacht. Doel: het land destabiliseren om een rechtse staatsgreep te plegen.

Het spoor van afpersing door Amerikaanse gangsters (Delhaize heeft veel filialen in de VS) is ook altijd warmgehouden. Het parket is dan weer lang uitgegaan van ‘gewone’ misdadigers. Er is zelfs een een assisenproces geweest tegen de “Bende van de Borinage”, maar die werden met vlag en wimpel vrijgesproken. Geen lieverdjes, maar met de misdaden van de Bende hebben ze niets te maken.

Een veel gevolgde hypothese is nu dat het zou gaan om een buitenlandse Bende. Uit Noord-Frankrijk wordt gezegd. Op ’t ogenblik heeft men veel ervaring met misdaden van buitenlandse bendes, maar in de jaren ’80 was dat onbekend terrein. Dat spoor is toen niet systematisch onderzocht, en nu is het te laat.

Ervaren speurders hebben eigenlijk nog maar één hoop om de zaak op te lossen: het sterfbed. Zij gaan ervan uit dat één van de daders op zijn sterfbed, gekweld door wroeging, zijn misdaden zal opbiechten. Dat is dan het enige resultaat van 30 jaar speurwerk naar de Bende van Nijvel.

Bron » VRT Nieuws