Nadat het niet met profilers en leugendetector lukte, proberen de speurders nu met een tv-reconstructie de Bende van Nijvel te ontmaskeren. Douglas De Coninck heeft zijn twijfels bij het nut ervan. Douglas De Coninck is redacteur van De Morgen. Dit is wat wordt bedoeld als men zegt dat er na 25 jaar nog wordt gespeurd naar de Bende van Nijvel. Er wordt op automarkten en gespecialiseerde veilingssites gespeurd naar een Golf om voor de camera in brand te steken.

Op een koude novembernacht in het jaar 1985 wou boer Kamiel uit Appelterre, bij Ninove, de rolluiken laten zakken toen hij de grijze VW Golf opmerkte op zijn erf. Uit de auto kwamen twee mannen met bivakmutsen en combat boots gestapt. Ze droegen zware machinegeweren. Boer Kamiel bemerkte kogelgaten in de auto. Een van de mannen nam het woord.

“Boer, hebt gij melk?”
“Jazeker, en ook verse eieren.”
“Ha, dat is dan goed, boer. Wij komen zojuist van de Delhaize in Aalst, maar daar hadden zij geen verse melk.”

Een transactie werd beklonken, waarna boer Kamiel zijn late bezoekers er nog op attendeerde dat hij zelf al eens schade had gehad en dat hij van deze ervaring had geleerd dat verzekeringsmakelaren een onfortuinlijke automobilist niet altijd willen geloven op zijn woord. Men behoort in geval van autoschade foto’s te maken.

“Ah, is dat zo?”
“Maar geen probleem zenne. Ik heb hier mijn Kodak. Ga naast elkaar voor de auto staan. En zet die bivakmutsen af, kwestie dat de man van de verzekeringen duidelijk kan zien dat jullie het zijn.”
“Heel goed mijnheer de boer en excuus voor het verlet.”

CSI wedersamenstelling

Vijfentwintig jaar lang zat boer Kamiel te wachten. Hij had het filmrolletje naar de winkel gebracht en de foto’s lagen nog steeds in zijn keukenla. Maar de mannen met de Golf lieten niets meer wat van zich horen. In de jaren die volgden keek boer Kamiel tv, en las hij kranten. Over de Bende van Nijvel, die in de avond van 9 november 1985 in de Delhaize van Aalst acht mensen had geëxecuteerd. Drie mannen in een grijze Golf. De daders waren gevlucht richting van Ninove, stond er. “Wat erg toch”, bedacht boer Kamiel dan. “Dat zo weinig mensen iets hebben gezien.”

Nu is het grote moment daar. Nadat ze op kerkhoven lijken ontgroeven en knoken testten op dna, vanuit Canada een leugendetector lieten overvliegen, profilers aan het werk zetten en getuigen hypnotiseerden, vestigen de speurders van de cel Waals-Brabant (CWB) hun hoop nu op het absolute neusje van de zalm inzake forensische hightech. We spreken hier over een nieuwe opsporingstechniek die pas in het volgende seizoen van CSI Miami aan bod gaat komen. De wedersamenstelling.

Men brengt alle beschikbare actoren van toen weer samen op dezelfde plek, de parking van de Delhaize, en men speelt het hele gebeuren na. De speurders gingen bij het organiseren van hun wedersamenstelling in en rond Aalst niet over een nacht ijs. Actrice Kadèr Kürbüz werd ingehuurd om figuranten te coachen. Er diende gezocht naar de juiste auto.

“Wij moesten zowel een rijklare VW Golf I terugvinden voor de autoscènes als een wrak van dat type om later in een bos in brand te steken”, aldus een speurder in Het Nieuwsblad. “Blijkt echter dat de Golf I stilaan een collector’s item geworden is waarvan de marktwaarde toeneemt. Dus kwam daar nogal wat zoekwerk bij kijken.”

Dit is wat wordt bedoeld als men zegt dat er na 25 jaar nog steeds wordt gespeurd naar de Bende van Nijvel. Er wordt op automarkten en gespecialiseerde veilingssites gespeurd naar een VW Golf I om voor de camera in brand te steken. De auto moet er natuurlijk heel precies uitzien als de authentieke VW Golf I, want zoals iedereen weet kleuren de vlammen in het nachtelijke bos heel anders dan bij pakweg de VW Golf GTI of de Seat Impreza Turbo. Bij een wedersamenstelling gaat het om details.

De bij de wedersamenstelling geschoten beelden worden nu gemonteerd tot een film die ons een inzicht zal geven in “de laatste 36 uur van de Bende van Nijvel”. De film zal op 2 juni worden uitgezonden om RTL-TVi en daarna op VTM. De speurders hopen getuigen te vinden bij wie het een kwarteeuw na datum te binnen zal schieten dat ze die avond “iets hebben opgemerkt”. Dit is het moment, kortom, waarop boer Kamiel na 25 jaar zal rechtveren: “Kerdjie kerdja, dat waren die mannen!”

Criminele business om zeep

De Bende van Nijvel gaf aanleiding tot twee parlementaire onderzoekscommissies, een stuk of honderd tv-documentaires, een muur vol boeken, een strip van Nero en een film van Julien Vrebos. En tot de decimering van een bijna complete generatie Belgische topcriminelen. De Bende doodde voor de lol, of voor een blik olie en wat sigaretten of whisky. Ze ging radicaal in tegen axioma’s 1, 2 en 3 in het lessenpakket voor de beginnende gangster. 1. kleine buit = niet schieten, 2. schiet enkel als het niet anders kan en 3. schiet als het even kan niet naar de politie.

“De Bende van Nijvel deed dat wel en heeft mijn hele business om zeep geholpen”, zo blikte de Brusselse oud-peetvader Alain Moussa onlangs terug. “De rijkswacht wachtte na 1985 niet langer om te schieten, ze kreeg ook nieuwe wapens, en snellere wagens. Kwam je als gewapende overvaller voor de rechtbank, dan werd je drie keer zo streng gestraft.” Moussa trok in eigen kringen op onderzoek. “We waren zo bereid om de Bende van Nijvel te verlinken, als we tenminste iets wisten. Maar we wisten niks.”

Wie achter de Bende van Nijvel schuilging, dat weet de immer optimistische Eddy Vos van de CWB na 25 jaar nog altijd niet. Zo te horen weet hij inmiddels wel al wie het niet was. Geen rijkswacht, geen leger, geen extreem rechts, geen binnen- of buitenlandse inlichtingendienst. Nee, er zijn nu elementen die wijzen in de richting van “het Noord-Franse misdaadmilieu”.

Klassieke misdaad: het oude verhaal. Dit was de hypothese van de diepgelovige Nijvelse procureur Jean Deprêtre (“schorremorrie”). Het was tunnelvisie, dezelfde tunnelvisie die maakt dat we ook nooit zullen weten wie Joke Van Steen vermoordde. (Ook in die zaak hielden de speurders een wedersamenstelling. Met een jonge agente in de rol van lijk dat over 5 kilometer achterop een brommer werd vervoerd.)

Het feit dat je er mag van uitgaan dat er getuigen zijn die 25 jaar lang bleven zwijgen, komt niet doordat ze te dom zouden zijn om een VW Golf met drie gangsters in te linken aan de Bende van Nijvel, zegt Vos nu. Het komt door al die “complottheorieën” en door de “mythe die rond de Bende hangt”. De schrik dat spreken in deze wel eens een gevaarlijk zou kunnen zijn “zit er nog dik in”. Het klinkt als: “Kijk straks allemaal tv, u zal zien dat het heel banale crimineeltjes waren die zonder aanwijsbaar motief 28 onschuldige burgers executeerden. Er is niets om bang voor te zijn.”

Vorige week stond nog iets anders in de krant. Eric Lammers is vrij met enkelband. Lammers was in de vroege jaren tachtig een schietgrage soldaat in dienst van het neonazistische Westland New Post. Op 19 februari 1982 maakte hij deel uit van een doodseskader dat in Anderlecht een bejaard koppel executeerde. Onderzoek wees later uit dat deze mensen hadden gefungeerd als oefenpoppen, voor het geval WNP ooit de opdracht zou krijgen om een KGB-spion te mollen.

Dit gebeurde hier, onder onze neus, in Anderlecht in 1982. De laatste die Eric Lammers in vrijheid nog te spreken kreeg, was journalist Guy Bouten, tijdens zijn research voor zijn boek over de Bende van Nijvel. Lammers legde uit hoe het WNP in die tijd fungeerde als een goed getraind doodseskader.

Lammers hield vaak schietoefeningen in het Bois de la Houssière, waar nu terwille van de tv-uitzending een 30 jaar oude Golf moet fikken. Enkele weken geleden verscheen ook het boek van ex-rijkswachter Robert Beijer, een man die eveneens deel nam aan moordpartijen “in opdracht van…”

Beide boeken bieden ons een glimp op de leefwereld van enkele protagonisten van de politieke misdaad tijdens de loden jaren. In de vroege jaren tachtig liepen er in België enkele goed getrainde luiden rond in de rotsvaste overtuiging dat de oorlog met de Russen al bezig was en orders, hoe waanzinnig ook, onder geen enkele omstandigheid in twijfel konden worden getrokken.

De Cel Waals Brabant deed het boek van Bouten af als flauwekul. Alle min of meer “politieke” pistes zijn onderzocht, zo heet het, en zijn volstrekt inopportuun gebleken. Het is nu een kwestie van allemaal samen voor de tv te gaan zitten. En wachten tot boer Kamiel belt.

Bron » De Morgen | Douglas De Coninck