Bende van Nijvel-journalist Guy Bouten zelf ondervraagd over nieuw boek: “Ik ben niet bang om namen te noemen”

Journalist Guy Bouten is ondervraagd door de Bende-speurders uit Charleroi naar aanleiding van zijn nieuwe boek over de Bende van Nijvel. Daarin wijst Bouten naar Roger Beuckels als killer van de bende en geeft hij stukken weer uit de gevonden memoires van ex-rijkswachter Madani Bouhouche.

Net voor Guy Bouten het gerechtsgebouw in Brugge is binnengestapt voor zijn ondervraging, belde hij nog met Lennart Segers tijdens de middag op Radio 2 Vlaams-Brabant en Brussel. “Ze hebben me bij mijn vorige boeken ook al om uitleg gevraagd. Ik weet niet wat ze dit keer zullen vragen. Dit zijn bijna allemaal nieuwe speurders, ik ken ze niet. Maar ik wil hen gerust vertellen over mijn nieuwe boek.” De Bende van Nijvel pleegde verschillende dodelijke overvallen begin jaren 80. Vooral in Aalst, Overijse en Eigenbrakel vielen tientallen doden.

Guy Bouten heeft in het dorpje in de Pyreneeën waar ex-rijkswachter en ooit Bende-verdachte Madani Bouhouche is gestorven, geschriften van de man gevonden. Volgens Bouten zijn dit zijn memoires en het bewijs dat hij de overvallen mee organiseerde.

“Het was een groep van verschillende mannen die overal wapens verzamelden en verstopten. Al de namen staan in mijn boek, van Cocu tot Destaercke, de gezichten komen soms letterlijk overeen met de bekende robotfoto’s van de Bende van Nijvel. Een nieuwe naam is de Brugse huurling die vaak in Congo actief was Roger Beuckels, bijgenaamd “de Gitane, de zigeuner”. “Begin jaren 80 woonde Beuckels in Vlaams-Brabant en Brussel, hij leefde toen vaak erg marginaal in caravans in onder meer Neerijse, Hoeilaart en Dilbeek. ”

Wie er achter de Bende zit en hen de opdracht gaf is duidelijk voor Bouten: “Het is majoor Bougerol. De man leeft nog steeds en zou ook een dossier hebben bij een notaris waarin heel wat namen en wandaden van hooggeplaatste personen zitten. Hij zit in rolstoel en is oud, maar zou steeds een wapen bij de hand hebben. Hij organiseerde volgens mij de Bende van Nijvel met medeweten van de toenmalige baas van de Staatsveiligheid, Albert Raes. Zij werkten volgens mij in opdracht van de Amerikaanse CIA en de toenmalige Amerikaanse minster van Buitenlandse Zaken kolonel Haig.”

“Het ging duidelijk om terreur zaaien om de mensen bang te maken en de overheid, het leger en de politiediensten meer armslag te geven.” Blijft de vraag waarom niemand uit de biecht klapt. Bouten: “Slechts een paar mensen kennen het volledige plaatje. En wie niet kan zwijgen wordt vermoord. Daar zijn voorbeelden genoeg van. Zelf ben ik niet bang om namen te noemen, wie schrik heeft krijgt slaag en ik ben niet bang. Toch denk ik niet dat er nog een proces zal komen. Ik stop ook met schrijven, dit is mijn laatste boek over de Bende Van Nijvel. Hier staat alles in, al is het zonder juridische bewijzen.”

Bron » VRT Nieuws | Lennart Segers

Er zit wetsdokter Wim Van De Voorde iets dwars: ‘Justitie moet van de grond af worden heropgebouwd’

Vijfentwintig jaar was Wim Van de Voorde (61) wetsdokter. Hij speurde mee naar moordenaars en voerde duizenden autopsieën uit. Toch worden hij en zijn collega’s niet erkend, zegt hij. Maar er is meer dat hem dwarszit. ‘Justitie moet van de grond af worden heropgebouwd.’

Het zijn de laatste dagen hier, zegt de wetsdokter als we hem ontmoeten op campus Sint-Rafaël in het centrum van Leuven. Begin maart verhuist de afdeling forensische geneeskunde naar Gasthuisberg. Wel zo gemakkelijk, want dan hoeft hij niet meer de stad in. In zijn werkkamer – grote boekenkast, kunstboeken op de tafel – zet hij een beker koffie neer. “Het was voor mijn boek zeker, dat u komt?”

Als we dat bevestigen, steekt hij meteen van wal. “Het gezicht van het kwaad sluit naadloos aan bij de open brief van de ouders van Julie Van Espen aan justitie en gerecht. Een aantal van hun punten heb ik ook beschreven. Er moet een Comité J komen, maar ik zou dat niet beperken tot een instantie die controleert hoe justitie werkt. Voor we daar zijn, moet er haast tabula rasa gemaakt worden, moet justitie geherstructureerd worden. Het systeem moet van de grond af heropgebouwd worden. Het staat zodanig op instorten dat zelfs herstel niet meer mogelijk is. De roep naar meer middelen voor justitie is terecht, maar als je die in een structuur pompt die het einde nabij is, gooi je het in een bodemloze put. Het systeem draait alleen nog op individuen die hun uiterste best doen om er nog iets van te maken.”

Zijn er landen waar het systeem beter werkt en die als voorbeeld kunnen dienen?

Wim Van de Voorde: “Ik heb onder andere in Nederland en Duitsland moeten getuigen. Alleen al de beveiliging van een gerechtsgebouw is er totaal anders. In Brussel kost het een halfuur om binnen te raken, in andere gerechtsgebouwen in ons land loop je zo binnen, zonder enige vorm van controle. In Nederland en Duitsland is dat gewoon uitgesloten: elk gerechtsgebouw heeft een vlot beveiligingssysteem, je bent in vijf minuten binnen. Het is dus mogelijk. En dat is maar één voorbeeld.”

Van de Voordes dienst in het UZ Leuven onderzoekt een zevenhonderdtal overlijdens per jaar en voert tweehonderd autopsieën uit. Wim Van de Voorde heeft al duizenden doden onderzocht. Een belangrijke en mooie job, schrijft hij in het voorwoord van zijn boek. ‘Je kunt ons werk vergelijken met een ogenschijnlijk blanco boek dat je begint te lezen. De bladzijden beginnen zich te vullen, maar je weet nog niet wat het betekent. En dan begin je, bladzijde na bladzijde, de woorden en zinnen te ontcijferen, totdat je het hele verhaal kunt construeren.’

Uw boek biedt een overzicht van wat uw werk precies inhoudt. Hoe blikt u op de afgelopen vijfentwintig jaar terug?

“Toen ik student was, bestond er nog geen opleiding in forensische geneeskunde. Gelukkig zagen ze op de faculteit in dat het een belangrijke richting was, dus werd ik naar Zürich gestuurd. Daar heb ik de mosterd gehaald.”

“Aanvankelijk verliep het vlot hier in België. In al mijn naïviteit vond ik dat er veel meer overlijdens onderzocht moesten worden dan tot dan het geval was. Daar werd gehoor aan gegeven, totdat er bespaard moest worden. Die besparingen hebben mijn idealisme en mijn pogingen om het vakgebied een statuut te geven, gefnuikt. Als arts-specialisten in dit vakgebied zijn wij armoezaaiers; wij kunnen níét leven van wat justitie ons voor strafzaken betaalt. Oké, minister Koen Geens (CD&V) heeft ervoor gezorgd dat we tegenwoordig in elk geval op tíjd worden betaald, maar het gaat nog steeds om basistarieven voor amateurs, hobbyisten.”

“Ook daarom heb ik dit boek geschreven, in de nasleep van het programma Wetsdokters (Van de Voorde was een van de artsen in ‘Misdaaddokters’ op Canvas en ‘Wetsdokters’ op VTM vorig jaar, JdR). Opdat men beseft wat we doen. Met de achterliggende bedoeling om duidelijk te maken dat wij de best gevormde gerechtsdeskundigen zijn die men kan vinden. We hebben een universitaire opleiding van zeven jaar geneeskunde, nu is dat zes jaar, en vijf jaar specialisatie. Welke gerechtsdeskundige kan dat zeggen?”

U klinkt verbitterd.

“Ik zit met een dubbel gevoel. Ik ben heel blij dat ik dit heb kunnen doen, maar als je vraagt of ik dit anderen aanraad, zeg ik ja voor wat de inhoud betreft en nee voor de manier waarop wij ons vak moeten uitoefenen.”

Houdt de slechte verloning studenten genees­kunde tegen om deze richting te volgen?

“Zeker. We krijgen weliswaar voldoende vragen van studenten om stages te volgen, maar een aantal begint er niet eens aan omdat ze weten dat het niet genoeg opbrengt. De helft van alle assistenten die hier beginnen, is gestopt. Dat is veel: in andere vakgebieden stopt bijna niemand. Dat heeft ook te maken met de wachtdiensten ’s nachts en in het weekend. De helft van onze overlijdens wordt onderzocht buiten de normale werkuren. Dat is een belasting op je sociaal leven. Daar komt ook nog eens bij dat we te weinig respect krijgen van justitie en soms ook van enkelingen die ons aanstellen.”

Hoe komt dat?

“Geen idee, wellicht omdat ze de macht hebben. De magistraten kunnen ons advies gewoon naast zich neerleggen als ze dat willen. Wij, oudere wetsdokters, proberen dat te relativeren, maar voor jonge mensen in opleiding is dat niet motiverend. We worden niet als een volwaardige professional gezien. Dat stamt uit het verleden, toen een wetsarts alleen werd aangesteld als ze er bijna zeker van waren dat het om criminele feiten ging. Ja, iedereen kan zien dat het om een criminele daad gaat als iemand een kogel in zijn hoofd heeft. Het gaat nu juist om alles wat erbij komt kijken en om de vragen achteraf op een assisenproces – bijvoorbeeld of de verdachte wel juiste verklaringen heeft afgelegd. Daar zit een heleboel kennis en kunde achter; veel mensen zijn zich daar niet van bewust.”

“Het is frustrerend. Ik heb er niet veel aan als iemand zegt dat ik een mooie carrière heb gehad. De boodschap die ik wil horen, is dat we de gerechtelijke geneeskunde op de kaart hebben gezet en dat ik mijn opvolgers een toekomst kan bieden. Daar heb ik tot op vandaag geen enkele zekerheid over; ik weet zelfs niet of deze dienst zal blijven bestaan. Met het einde van mijn carrière in zicht is dat teleurstellend. Ik werk tegenwoordig meer voor de nabestaanden dan voor justitie. Omdat ik hun tenminste nog een antwoord kan bieden op de vragen waar ze zo mee zitten. Al duurt ook dat veel te lang. Er is geen tijd én het ontbreekt ons aan middelen om snel te werken.”

Vindt u nog voldoening in uw werk?

“Ja, in het aanpakken en uitvoeren van dossiers wel. Het geeft voldoening als je de waarheid aan het licht kunt brengen maar dat werk zou erkend moeten worden. Het is bijna als parels voor de zwijnen gooien. Dat gevoel krijg ik steeds meer en dat is fout.”

Waarom koos u er als jonge man voor om met doden te werken?

“Tijdens mijn kandidatuur in Kortrijk kreeg ik de kans om aanwezig te zijn bij gerechtelijke autop­sieën. Er ging een wereld voor me open, ik vond het heel boeiend te bekijken wat je allemaal kunt afleiden uit bepaalde structuren en organen. Ik was geïnteresseerd in de morfologische kant van geneeskunde. Ik wilde eigenlijk chirurgie doen, maar omdat mijn vrouw ook arts was, besefte ik dat we geen tijd zouden hebben om een gezin te stichten als ik chirurg zou worden. Dus koos ik voor anatomopathologie, een vak dat me enorm aansprak. Tot ik werd gevraagd als opvolger van mijn voorganger, zo is het begonnen.”

“Ze zeggen weleens dat dit werk geschikt is voor hen die niet goed met mensen kunnen samenwerken, omdat je overledenen onderzoekt. Klopt niet, je hebt wel sociale vaardigheden nodig. In onze contacten met politie en magistraten bijvoorbeeld: je moet medisch vakjargon kunnen uitleggen en kunnen spreken met nabestaanden. Nabestaanden zijn trouwens vaak zelf vragende partij voor een onderzoek.”

Bent u voorstander van een algemene DNA-databank waar iedere Belg zich moet laten registreren?

“Ik heb moeite met de manier waarop erover wordt gediscussieerd. Men komt altijd met hetzelfde argument: het is een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Maar we moeten sommige dingen nuanceren. Privacy bestaat niet meer. We kunnen alles achterhalen via de mobiele telefoon, buiten word je gefilmd, alle handelingen met je bankkaart worden geregistreerd. Onze privacy is dus zeer relatief.”

“Ten tweede, bij het opslaan van DNA wordt het erfelijk materiaal vernietigd. We bewaren alleen een streepjes- of cijfercode die later eventueel vergeleken kan worden met een bepaald profiel. Dankzij de linken tussen de Belgische en Nederlandse, Duitse of Franse databanken worden er nu al verkrachters en moordenaars in ons land opgepakt. Daar gaat het om; de veiligheid kan enorm worden vergroot via die databanken.”

Uw dienst onderzoekt gemiddeld vier verhan-gingen per week, in de regio Vlaams-Brabant en Limburg alleen al. Dat is verontrustend veel.

“Soms zijn het er vier op één dag. Zowat de helft van de zelfdodingen gebeurt door verhanging. We hebben ook een aanzienlijk aantal waterlijken, meest-al van wat oudere dames. Ze plegen zelfdoding door zich te verdrinken. Niet zelden verdwijnen ze in nachtgewaad en worden in het water teruggevonden.”

Gaat het dan om mensen met dementie?

“Nee, het zijn mensen die echt kiezen voor de dood. Verdrinking staat bij vrouwen op de tweede of derde plaats; bij mannen op de vierde of vijfde plaats. Maar verhanging staat op één, zowel bij mannen als vrouwen. Voorts zien we veel overdosissen met geneesmiddelen.”

“Ik spreek trouwens liever over zelfdoding dan over zelfmoord. Zelfmoord is pejoratiever.”

Hebt u zelfdodingen gezien die bij nader onderzoek moord bleken te zijn?

“Heel onlangs nog. Het ging om een verhanging van een jonge dame. Op het eerste gezicht zag het er inderdaad uit als een verhanging, tot een van onze wetsdokters en iemand van het gerechtelijk labo kwamen kijken en in één oogopslag zagen dat het geen zelfdoding was maar strangulatie. Die term gebruiken we voor het dichtsnoeren van de hals met een snoer of koord. Als het met de handen gebeurt, is het wurging. De vrouw was dus gedood, daarna werd ze opgehangen.”

“We hadden ook eens een man die in elkaar was gestort. Op weg naar het ziekenhuis probeerden ze hem nog te reanimeren maar het was te laat. De man had achterop zijn hoofd een kleine wond, maar de dienstdoende arts dacht dat hij door een hartfalen was gevallen en daardoor een scheurwond had opgelopen. De arts was op het verkeerde spoor gezet door de echtgenote van de man die vertelde dat hij klaagde over pijn in zijn borst en in zijn arm. Het geval werd als een natuurlijk overlijden geklasseerd. Tot een verpleegkundige ’s nachts het lijk wilde verzorgen en meende dat er toch maar een röntgenfoto van de schedel gemaakt moest worden. Bleek dat er een kogel in zat, het was maar een klein gaatje. Daarom moeten we elke zelfdoding onderzoeken.”

U hebt ooit gezegd: tegenover elke ontdekte doding staat een onontdekte doding.

“Dat heb ik in het boek genuanceerd. Maar er is ongetwijfeld een categorie overlijdens waar het om een doding gaat die niet ontdekt wordt. Vaak zijn het plotse, onverwachte overlijdens die worden afgedaan als hartaderbreuk of hartaanval.”

“Soms is het subtiel. We hebben eens een assisenzaak gehad van een vrouw die vertelde dat ze thuis was gekomen nadat ze de hond had uitgelaten en haar man – hij was begin vijftig – op de grond had aangetroffen, naast de zetel. Zijn dood werd door een huisarts en een arts van de MUG als een natuurlijk overlijden geclassificeerd. Maar de dag voor de begrafenis kreeg ik een telefoontje van de onderzoeksrechter met de vraag of ik toch een autopsie wilde doen want er waren blijkbaar geruchten dat de vrouw een minnaar had. Bovendien had de huisarts gezegd dat hij bij een recent onderzoek had vastgesteld dat de man gezond was.”

“We hebben dan in allerijl een autopsie uitgevoerd maar we vonden niets. Tot uit het toxicologisch onderzoek bleek dat de man verschillende kalmerende middelen in zijn maag en bloed had. Terwijl de huisarts en zelfs zijn eigen vrouw zeiden dat hij geen kalmeermiddelen nam. De hoeveelheid was te weinig voor een overdosis, dus wat was er aan de hand? Na onderzoek kwamen we erachter dat zijn vrouw hem gesmoord had. Ze had kalmeringsmiddelen in zijn eten gedaan en toen hij versuft op de bank lag, had ze een plastic zak over zijn hoofd getrokken om hem te doen stikken. Hij was wakker geworden en begon zich te verdedigen. Ze had echt moeten duwen, daar kwam de rode plek op zijn neus vandaan. Tijdens de schermutseling was hij op de grond gevallen met een blauwe plek op de elleboog tot gevolg. Zo hebben we de ware toedracht kunnen opsporen. Het was trouwens niet de eerste keer dat de vrouw hem kalmeermiddelen had gegeven. Uit onderzoek van zijn haar zagen we dat ze het al twee keer eerder had gedaan.”

Hoe werkt dat?

“Stoffen die we hebben ingenomen slaan zich op in ons haar. Een haar groeit een centimeter per maand, we kunnen dus per maand zien wat iemand heeft ingenomen. De vrouw gaf toe dat ze het eerder had geprobeerd. Toen haar man de eerste keer wakker werd, is ze op internet gaan zoeken. De politie vond die hele internetgeschiedenis terug. Zo kwam ze op het idee om het met een plastic zak te combineren.”

U hebt al heel wat wreedheden gezien. Maar de agressie die bij lustmoorden vrijkomt, is onvoorstelbaar, schrijft u.

“Je hebt de lustmoord die ontstaat uit een seksuele drijfveer en er zijn lustmoorden die louter om macht gaan. Bij die laatste zit je meer in de categorie van de serieverkrachters en de seriedoders. Het gaat vaak om sadisme en perversie; ze halen genoegdoening uit het feit dat ze het slachtoffer doen afzien, doen vrezen.

“Maar met de term lustmoord bedoelen we meestal heel brute, gewelddadige verkrachtingen die dodelijk aflopen. De maïsmoord was er zo een (in Riemst in 2007, JdR). Ik heb het slachtoffer destijds onderzocht. Gelukkig komen dit soort extreme geweldsuitbarstingen niet zo vaak voor, maar het geeft een beeld van hoe een mens totaal kan ontsporen. Het is een van de zwaarste zaken die ik op dat vlak heb meegemaakt.”

“We hebben ook de zaak-Hardy gehad (Renaud Hardy werd in 2018 schuldig verklaard aan de moord op twee vrouwen, en verkrachting en foltering. Hij werd ook schuldig bevonden aan twee moordpogingen, waarvan een op actrice Veerle Eyckermans, JdR). De man speelde met zijn slachtoffers als een kat met een muis. Hij nam zichzelf op tijdens de moorden; de beelden waren niet te zien maar alles was te horen. Daar word je misselijk van.”

Hebben al die misdaden uw visie op de mens veranderd?

“Ik ben wantrouwiger geworden. Ik moet eerst alles bewezen zien want ik geloof niets zomaar, ook niet wat er in de kranten staat. Voorts heb ik geen optimistische blik op de mensheid in het algemeen. Kijk eens naar onze politieke leiders: die geven alleszins niet het goede voorbeeld. Wat de gruwel in mijn werk betreft: ik besef dat het om een minderheid gaat, alleen een klein deel ontspoort.”

“Wat me stoort, is dat we veel makkelijker ontsporen bij minder ernstige dingen. In het verkeer bijvoorbeeld. Ik ben bang dat we doorslaan naar een samenleving waar iedereen alleen nog bezig is met ikke, ikke, ikke. Hoe dat komt ligt aan verschillende factoren, maar ik leg onder andere de link naar de Franse Revolutie en het verlichtingsidee van absolute vrijheid van de mens, van autonomie en beslissingsrecht. Ik zie dat ook in de geneeskunde: een patiënt heeft de volledige autonomie – denk aan het euthanasierecht. Positief daaraan is dat de mens voor zichzelf kan beslissen, keerzijde van de medaille is dat hij niet meer leert rekening te houden met anderen.”

“In de moderne samenleving rafelt de maatschappelijke structuur uit elkaar, en ik klink nu zeer conservatief, maar de pastoor zorgde er vroeger wel voor dat de mensen in een dorpsgemeenschap in het gareel liepen, samen met de burgemeester, ‘den doktoor’ en de notaris. Natuurlijk weet ik dat dit niet meer in deze tijd past. Ik weet ook dat politici het niet allemaal kunnen overnemen. Je kunt het menselijk handelen strikt genomen niet allemaal in wetten vastleggen. Ik denk dat we meer ethisch-deontologisch moeten werken, op het vlak van moraliteit, opvoeding, samenleven.”

Hebt u zich nog nooit eens afgevraagd of u zelf tot een moord in staat zou zijn?

“Ik denk dat ik met een heel sterk aanwezig geweten zit. Ik parkeer niet op foute plekken, ik volg exact de snelheidsbeperking; ik overdrijf daar zelfs in. Ik kan me vinden in de uitspraak van Louis Tobback, die zei: ‘Ik stop voor elk rood licht, zelfs in de woestijn.’ Nu, ik zal niet zeggen dat ik nooit zondig, integendeel, maar dat geweten zit er diep ingebakken. En toch, ik heb nu mijn eerste kleinzoon. Als er iets met dat manneke zou gebeuren, weet ik ook niet hoe ik zou reageren.”

Het zijn niet de meest gruwelijke zaken die op uw netvlies zijn blijven branden, schrijft u. Welke dan wel?

“Zaken waar kinderen bij betrokken zijn, blijven langer plakken. Ik heb een paar gezinsdrama’s meegemaakt waar meerdere kinderen soms op gruwelijke wijze om het leven waren gebracht en waarvan ik de situatie nog zo voor me zie. En ik denk aan het kind dat door drie rottweilers werd doodgebeten. Je zag in de sneeuw de sporen van wat er zich had afgespeeld.”

“Maar het moeilijkste beeld is dat van een vader die zich had opgehangen. Naast hem hing zijn dochtertje, haar linkerarm had ze om hem heen, als in een soort omhelzing. (wordt emotioneel)

“In de loop van de jaren ben ik gevoeliger geworden. Het is alsof ik een pakket meedraag dat op sommige momenten zwaar begint te wegen en doorzakt. Dat kan stomweg gebeuren door een tv-programma waar iemand iets pijnlijks meemaakt, of door muziek.”

“Of dat trauma’s zijn door het werk? Ik weet het niet. Wat ik wel weet, is dat ik de komende vierenhalf jaar mijn werk nog altijd met begeestering zal uitvoeren. Al hoop ik tussendoor wel wat tijd door te brengen met mijn kleinzoon.”

Bron » De Morgen


Wim Van de Voorde, Het gezicht van het kwaad, Borgerhoff & Lamberigts, 240 p., 22,90 euro.

Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 of op zelfmoord1813.be

‘Meneer Niemand’ betaalde de bom

Bijna veertig jaar geleden beleefde Italië zijn ergste terreurdaad: de bomaanslag in het station van Bologna. Pas nu heeft het gerecht een min of meer helder beeld van opdrachtgevers en uitvoerders. Het zijn oude bekenden.

Hoeveel kost dat, een bomaanslag? Voor het bloedbad in het station van Bologna in 1980 was het budget 5 miljoen dollar. Het werd vanaf februari 1979 verzameld op een rekening in Genève bij de Zwitserse bank UBS, onder beheer van Licio Gelli. Zo staat het in een document met als titel ­‘Bologna-525779-X.S.’, dat het Italiaanse gerecht al in 1982 bij Gelli in beslag nam. Gelli was grootmeester van de dissidente loge Propaganda Due (P2), die de maçonnieke organisatievorm gebruikte om P2 als een geheim genootschap te laten opereren, met als doel een ‘democratische wedergeboorte’, zijnde een autoritaire, anticommunistische staat.

Het geld op de Zwitserse rekening voedde een reeks transacties die complex waren opgezet om zo weinig mogelijk sporen na te laten, voor het belandde bij de uitvoerders van de aanslag. Die lieten op zaterdag 2 augustus 1980, om vijf voor half elf, op het hoogtepunt van het vakantieseizoen, in de wachtzaal van het drukke Centraal Station van Bologna een met TNT en nitroglycerine gevulde koffer ontploffen. Balans: 85 doden, tweehonderd gewonden. Het was de zwaarste aanslag in Italië sinds de Tweede Wereldoorlog.

Het onderzoek verliep traag, ook omdat zichtbaar sprake was van obstructie. Toch kon het gerecht in 1995 drie daders definitief veroordelen. In 2007 kwam een vierde mededader voor de rechter en begin dit jaar nog kreeg de neofascist Gilberto Cavallini, alias ‘De Zwarte’, die al lange straffen uitzat voor moord en gewapende overvallen, levenslang. Hij had de eigenlijke daders onderdak, valse documenten en een auto bezorgd. Anderen, zoals Gelli en enkele officieren van de geheime dienst en de politie, liepen veroordelingen op omdat ze het onderzoek hadden gedwarsboomd met valse verklaringen en desinformatie (fake news zou dat vandaag heten) in de media. Opvallend: allen bleven elke betrokkenheid bij de aanslag ontkennen.

Follow the money

Dat ‘het bloedbad van Bologna’, zoals de aanslag in Italië bekendstaat, een extreemrechtse terreurdaad was, lijdt geen twijfel. Maar al ontbrak het nooit aan verdenkingen of complottheorieën, er kwam geen klaarheid over de structuur van de samenzwering. Tot vorige week. Toen maakte het parket van Bologna bekend dat het had kunnen reconstrueren hoe de aanslag was opgezet. Vanuit het principe ‘follow the money’ (‘volg het geld’), kwam het uit bij de UBS-rekening. Zo kwam de loge P2 in beeld: van daaruit vertrok het geld, van daaruit kwam dus de opdracht.

De speurders konden het leidende kwartet van P2 identificeren. Van hen is Licio Gelli de bekendste – hij stond nu eenmaal graag op het voorplan. Toch was hij, ondanks zijn titel als grootmeester, niet de spil van de loge. Dat was Umberto Ortolani, alias ‘Meneer Niemand’, een schimmige bankier die vooral in Zuid-Amerika een financieel imperium opbouwde, warme relaties onderhield met het Vaticaan en toen de grond hem thuis te warm onder de voeten werd, lang in Brazilië in ballingschap kon.

De twee andere opdrachtgevers lieten zich voor het eerst gelden tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar in tegengestelde rangen. De ene, Mario Tedeschi, vocht aan de kant van de nazi’s, de andere, Federico Umberto D’Amato, werkte voor de Amerikaanse inlichtingendienst OSS, de voorloper van de CIA. Wat ze toen al deelden, was het anticommunisme. Dat was ook wat hen bond toen ze in 1966 Rome overspoelden met de ‘Chinese posters’, die zogezegd waren aangeplakt door verstokte stalinisten. De posters zongen de lof van de Chinese Volksrepubliek. In die tijd was het net tot een breuk gekomen tussen Moskou en Peking en met de posters hoopten Tedeschi en d’Amato onmin te stichten in de uitgesproken op de Sovjet-Unie gerichte Italiaanse communistische partij PCI.

Tedeschi maakte carrière in de extreemrechtse journalistiek en politiek, onder meer als senator voor de neofascistische MSI, en was een meester in desinformatie, (zoals de ‘Chinese posters’). Ex-politiecommissaris en polyglot d’Amato was een nog invloedrijker personage. Hij leidde het ‘bureau voor vertrouwelijke aangelegenheden’ bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat zich vooral inliet met agitatie tegen de vakbonden en de PCI. Hij wordt gezien als verbindingsman tussen de Italiaanse staat, de Navo en de extreemrechtse scène. Hij breide een verrassend eind aan zijn carrière: als restaurantcriticus bij het centrumlinkse (!) weekblad L’Espresso.

8mm-filmpje

Voor de aanslag die ze in gedachten hadden, namen die vier contact met Paolo Bellini, militant van de neofascistische Avanguardia Nazionale (‘Nationale Voorhoede’), die ook informant was van d’Amato’s ‘bureau voor vertrouwelijke aangelegenheden’. Iemand die sterk lijkt op Bellini is ook te zien op een 8mm-filmpje dat een Duitse toerist dertien minuten voor de aanslag in het station had gedraaid. Voor het ‘handwerk’ had Bellini zich gewend tot de Nuclei Armati Rivoluzionari (‘Gewapende Revolutionaire Kernen’), een neofascistische terreurgroep: alle tot nu veroordeelde daders waren er lid van.

En de aanslag in Bologna diende ergens voor. Hij was het tragische hoogtepunt in wat bekendstaat als ‘de strategie van de spanning’ tijdens de zogeheten ‘loden jaren’ in Italië. Die begon in 1969 met een bomaanslag tegen een bank in Milaan (17 doden, 88 gekwetsten), die de politie in de schoenen van extreemlinkse anarchisten trachtte te schuiven. De terreurcampagne – die een spiegelbeeld kreeg in de terreur van ­extreemlinkse Rode Brigades – moest Italië rijp maken voor een autoritaire staat, met anticommunisme als centrale ideologie.

De context daarvan is internationaal: de Koude Oorlog, waarin de VS en de Navo Italië zagen als de ‘weke onderbuik’ van Europa: de communistische PCI haalde traditioneel veel stemmen. De ­Navo en de CIA vonden voor hun zorgen een gewillig oor bij het breed verspreide neofascisme en bij al wie niets goeds verwachtte van het communisme: politici (ook sociaaldemocraten), bankiers en zakenlui, kranteneigenaars, aristocratische nostalgici of op law and order gestelde politie- en inlichtingendiensten. En het ‘hoger belang’ gingen ze al snel zien als een vrijbrief voor politieke moord, pogingen tot staatsgreep en uiteindelijk terreur.

Berlusconiteit

Ongetwijfeld speelde ook Gladio daarin een rol, het clandestiene paramilitaire netwerk dat de Navo had opgezet om het gewapende verzet te organiseren in het geval van een Sovjet-invasie in West-Europa. Dat mocht al beginnen met verzet tegen de PCI. In zijn laatste roman, Het nulnummer (2015), heeft de schrijver Umberto Eco dat web indringend beschreven, waarbij hij vooral ‘de berlusconiteit der dingen’ uit de doeken doet: de pervertering van de democratie via mediamanipulatie (DS 21 februari 2015). Niet toevallig verwees hij zo naar de mediamagnaat en politicus Silvio Berlusconi; die was overigens al lid van P2, nog voor hij in de politiek ging.

De clandestiniteit, beschermd door het veiligheidsapparaat van de staat, creëerde echter een sfeer waarin het officiële doel ook ­privébelangen kon dienen. Dat leidde tot politiek wanbeheer en corruptie, deals met de maffia en tot financiële schandalen als het failliet van de Banco Ambrosiano (waarvan de voorzitter, P2-lid Roberto Calvi, ‘gezelfmoord’ onder een brug in Londen eindigde) en de bank van het Vaticaan.

Rond 1978 leek het gevaar het meest acuut, toen de twee grootste partijen, de christendemocratie en de PCI, zich bereid toonden om een ‘historisch compromis’ te sluiten. Zo zouden de communisten legaal aan de macht komen, vreesde rechts. Extreemlinks verweet de PCI dan weer een onvergeeflijk reformistisch verraad. Voor de neofascisten was ‘Bologna’ daarop het antwoord, georganiseerd vanuit P2, zo is sinds vorige week officieel bekend.
Alleen het klein grut heeft ervoor geboet. Van de vier opdrachtgevers heeft, ondanks tal van aanklachten, niemand ooit één dag in de gevangenis gesleten. En nu zullen ze het ook niet meer aan een rechter hoeven uit te leggen; zijn ze allen overleden.

Bron » De Standaard | Marc Reynebeau

Wettelijk schild in de maak voor klokkenluiders die wantoestanden aankaarten

België hinkt achterop in de bescherming van klokkenluiders. Wouter De Vriendt (Groen) stelt een drastische ommekeer voor, ook in delicate sectoren waar beroepsgeheim mensen belet om wantoestanden aan te klagen. ‘Geef ook militairen en inlichtingenagenten het recht om klokkenluider te worden.’

Stel je voor dat een militair al in 2005 via een beschermd klokkenluidersstatuut en discreet communicatiekanaal had kunnen waarschuwen dat achttien pantservoertuigen van het Belgisch leger niet in staat waren om antitankmunitie af te vuren. Nu kwamen we dit pas recent te weten, vele tientallen miljoenen weggegooide euro’s te laat. En wat zouden we te weten komen als gewezen of huidige ambtenaren van de Staatsveiligheid en militaire inlichtingendienst het recht zouden krijgen via een discreet meldingskanaal een boekje open te doen over hun kennis over de Bende van Nijvel? Nu riskeren ze celstraf als ze hun geheimhoudingsplicht doorbreken.

De partij Groen-Ecolo wil dat veranderen. In een resolutie die maandag in de Kamer wordt ingediend door Kamerlid Wouter De Vriendt pleit de partij voor een verregaande wettelijke bescherming van álle klokkenluiders, “zowel voor openbare diensten, delicate sectoren zoals Defensie of inlichtingendiensten én de private sector”.

De Vriendt maakt zich sterk een meerderheid te vinden voor het initiatief, omdat alle Belgische partijen vorig jaar al Europese wetgeving steunden die ons land dit jaar moet toepassen. “De omzetting van de EU-richtlijn moet zo maximaal mogelijk gebeuren”, zegt hij. “We moeten niet enkel een regeling uitwerken voor wie inbreuken op de wet meldt maar ook voor zaken die ingaan tegen het openbaar belang. Zonder klokkenluiders wisten we nooit over Lux-leaks of de Panama-papers. Klokkenluiders hebben kanalen nodig om te kunnen rapporteren zonder risico op sanctionering.”

De belastingbetaler zou een gouden zaak doen. De Europese Commissie schatte de kosten van een slechte bescherming van klokkenluiders – alleen al voor falende overheidsopdrachten die niet worden gemeld – tussen de 5,6 en 9,6 miljard euro op jaarbasis voor de volledige EU.

Discrete kanalen voor defensie

Omdat de geheimhouding bij Defensie en inlichtingendiensten een externe rapportering van misstanden bemoeilijkt, kunnen volgens De Vriendt voor hun personeel specifieke meldpunten worden gecreëerd. “Klokkenluiden hoeft niet meteen te betekenen dat men iets aan de grote klok hangt, men kan ook intern of extern iets vertrouwelijk signaleren”, zegt hij. “Denk maar hoe de recente malaise bij de militaire inlichtingendienst ADIV kon zijn voorkomen, of aan de Agusta-affaire destijds. De defensie-industrie blijkt ook nu nog zeer corruptiegevoelig door uitzonderingen op de normale aanbestedingsregels voor defensiecontracten en de grote geldsommen die er in omgaan.”

Dergelijke corruptiedossiers zijn dikwijls internationaal. De Vriendt wijst op de recente fraude met humanitaire visa, waarvoor Mechels gemeenteraadslid Melikan Kucam (N-VA) vervolgd wordt. Zulke zaken komen dikwijls maar aan het licht door lokale bronnen in het buitenland en die moeten we volgens De Vriendt óók kunnen beschermen. “België zou buitenlandse klokkenluiders en journalisten als bijzondere doelgroep voor humanitaire visa moeten bestempelen”, zegt hij, en wijst erop dat de maatschappelijk relevantste lekken van de voorbije jaren gingen over internationale militaire operaties, zoals Irak en Afghanistan. “Willen we echt dat mensen als Edward Snowden, die de democratie toch wel een dienst heeft bewezen, voor bescherming enkel bij Poetin terecht kunnen? Nee toch?”

Ons land zou zich daarom volgens hem moeten uitspreken tegen de vervolging van Wikileaks-stichter en klokkenluider Julian Assange, die op 24 februari voor een Britse rechter zijn uitlevering zal aanvechten. De Vriendt: “Klokkenluiders verdienen een standbeeld, geen vervolging. Wie wantoestanden aanklaagt, toont burgerzin en mag daar nooit slachtoffer van zijn.”

Bron » De Morgen

Politie heeft geen toegang tot overzicht van betrouwbare tolken

De FOD Justitie houdt een lijst bij van vertalers-tolken die een eed hebben afgelegd en dus betrouwbaar zijn. Maar alleen het gerecht zelf kan die raadplegen. Dat is knap vervelend voor de politie die anderstaligen wil verhoren, of voor wie officiële documenten, zoals een diploma, wil laten vertalen. Justitie plant crisiscommunicatie.

Hoe goed de technologie ook mag zijn, Google Translate heeft zijn grenzen. Voor vertalingen in een officiële context worden beëdigde vertalers-tolken ingeschakeld. Dagelijks doen mensen op hen een beroep voor de vertaling van bijvoorbeeld bewijzen van goed zedelijk gedrag, diploma’s, attesten, enzovoort. Beëdigde tolken zijn ook aanwezig tijdens huwelijken of treden op tijdens theoretische en praktische rijexamens voor mensen die het Nederlands niet voldoende machtig zijn. Bij politie en gerecht is de bijstand van de beëdigde vertalers-tolken niet weg te denken. Zij staan in voor de vertaling van telefoontaps uit het Albanees, helpen bij het verhoor van Vietnamese slachtoffers van mensensmokkel of maken in de rechtbank de uitspraak verstaanbaar voor de Braziliaanse drugssmokkelaar.

Jarenlang was er geen controle op wie zich ‘beëdigd vertaler’ noemde. Rechtbanken hielden zelf lijsten bij, maar daar zat geen lijn in. In 2014 kwam de aanzet voor een nationaal register, in 2016 werd het uiteindelijk opgesteld. De bedoeling was dat het register ook publiek zou worden, zodat iedereen vlot kon weten bij wie hij kon aankloppen. ‘Een moderne justitie waar de burger vertrouwen in stelt, vraagt om transparantie en de inzet van onpartijdige en kwaliteitsvolle experten, tolken en vertalers’, verklaarde minister van Justitie Koen Geens (CD&V) bij de aankondiging eind 2016.

Dat register met beëdigde vertalers en tolken, een project van de FOD Justitie, is vandaag nog steeds niet publiek. ‘Wie op zoek is naar een beëdigd vertaler, tolk of gerechtsdeskundige, kan geen globale betrouwbare bron raadplegen’, zegt Edward Landtsheere, de woordvoerder van de FOD (federale overheidsdienst) Justitie.

Eedaflegging

Dat is op zich al niet zo praktisch. Bovendien veranderden vorig jaar de regels voor de opname in dat register. Iedereen die de titel wilde dragen, moest tussen 3 en 20 december een eed afleggen bij een hof van beroep (voordien gebeurde dat per gerechtelijk arrondissement). Daardoor kan enkel wie in december de eed aflegde, nog officiële vertalingen uitvoeren. Maar door de combinatie van een niet-publiek register met de veranderde regels, is het overzicht over de betrouwbare tolken zoek.

De politie is daardoor niet meer zeker of de tolk die ze inschakelt wel beëdigd is. Als dat niet zo is, dan kan het verhoor uiteindelijk ongeldig worden verklaard. Daarom moet de politie aan de tolk vragen of hij een bepaald nummer heeft dat bevestigt dat hij de eed heeft afgelegd. Bij de minste twijfel moet de tolk in spoedprocedure ter plekke de eed afleggen.

Naar de griffie

Volgens Henri Boghe, zelf vertaler-tolk, dreigen er problemen met rijbewijzen die na 1 januari zijn behaald met de bijstand van een tolk. ‘Daar zitten er zeker tussen die niet beëdigd waren’, zegt Boghe. ‘Dat betekent dat die rijbewijzen nietig kunnen worden verklaard.’ De vertaler contacteerde Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) hier al over. ‘Ik kreeg als antwoord dat er verder wordt gewerkt op basis van de documenten uit het verleden die in de examencentra werden voorgelegd door de tolken en waaruit hun beëdiging moet blijken. Dat getuigt van een totaal gebrek aan respect voor de wet die van kracht is, en voor de tolken en vertalers die zich wél tijdig in regel hebben gesteld.’

Bij de FOD Justitie is nog niet duidelijk wanneer het register volledig publiek toegankelijk zal zijn. ‘Daar zit druk achter’, zegt de woordvoerder. ‘Niet alleen vanuit de politie, ook vanuit het kabinet-Justitie. We krijgen heel wat vragen vanop het terrein. Volgende week zullen we crisiscommunicatie publiceren met alle richtlijnen. In afwachting van een publiek register kunnen mensen terecht bij de griffie van de rechtbank voor het overzicht van de beëdigde vertalers en tolken.’

Bron » De Standaard